Op IKC De Edelsteen leren kinderen van jongs af aan op hun eigen niveau en in hun eigen tempo keuzes te maken. De school wil de zelfstandigheid van kinderen stimuleren en laat hen meedenken over hun eigen ontwikkeling. Zo worden ze eigenaar van hun leerproces.
‘Vrijheid in gebondenheid’ noemt directeur Cynthia Vijgenboom het. Als daltonschool wil IKC De Edelsteen kinderen voorbereiden op een actieve rol in de maatschappij. ‘Daarbij zijn ze zelfstandig, durven ze initiatieven te nemen, verantwoordelijkheid te dragen en samen te werken met anderen’, vertelt Cynthia. Deze kernwaarden van het daltononderwijs zijn nauw verweven met de manier waarop leerkrachten op IKC De Edelsteen het eigenaarschap van leerlingen vormgeven en begeleiden. Dankzij deze onderwijsinnovatie werd IKC De Edelsteen in 2018 de eerste excellente school in Zoetermeer.
De wens om het onderwijs te veranderen, ontstond toen uit gesprekken met leerkrachten bleek dat leerlingen hun takenkaarten niet afkregen. Cynthia: ‘We zijn daarover met elkaar gaan praten en hebben alle leerkrachten gevraagd hoe hun droomonderwijs eruitziet en wat we daarmee kunnen bereiken. Zo ontstond de wens om meer te differentiëren en de kinderen meer eigenaar van hun leerproces te maken. We willen dat ze meedenken over hun eigen ontwikkeling en dat ze leren om te bepalen wat ze daarvoor nodig hebben en wat niet.’
Geen enkel kind werkt natuurlijk zomaar ineens zelfstandig of is uit zichzelf eigenaar van zijn leerproces. Dat vraagt om de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden (het vermogen om kennis op te nemen) en persoonlijke vaardigheden (zoals zelfstandigheid en samenwerken). IKC De Edelsteen begon met het aanleren van persoonlijke vaardigheden en ontwikkelde daarvoor een doorlopende leerlijn voor groep 1 t/m 8. Vanaf groep 4 krijgen kinderen steeds meer keuzemogelijkheden. Cynthia: ‘Daarbij hebben we er ook goed over nagedacht hoe we de kinderen kunnen helpen om inzicht te krijgen, heb ik nog instructie of extra oefening nodig of kan ik met mijn taak aan de slag? De leerlijn is nu ook gemaakt voor de opvang van ons IKC en biedt daarmee een doorgaande leerlijn voor kinderen van nul jaar tot einde basisschool.’
Om kinderen te helpen de juiste keuze te maken, doen ze voorafgaand aan elk nieuw blok een voortoets. De uitslag van die voortoets staat in een tabel en geeft ieder kind inzicht in wat al goed gaat en waar nog veel te leren valt. De voortoets werd bedacht door een van de leerteams en door leerlingen getest in een zogenoemd proeftuintje. Cynthia: ‘We laten de kinderen meedenken en vragen wat ze van een bepaald idee vinden. Als het inzicht geeft en bijdraagt aan het resultaat, dan voeren we zo’n idee of een verandering door. Onderwijsontwikkeling is een continu proces, dat houdt nooit op. Wat we bedenken, moet bovendien passen bij de koers die we willen varen. We moeten als team dus ook zelf keuzes maken.’
De grootste uitdaging voor de komende jaren is de verdere ontwikkeling van het eigenaarschap bij kinderen. IKC De Edelsteen hoopt ook dat het predicaat excellente school in 2021 verlengd wordt. ‘Ons excellentieprofiel is zelfstandigheid ontwikkelen en groeien in eigenaarschap’, zegt Cynthia. ‘We zijn ons er allemaal van bewust dat zelfstandigheid een vaardigheid is die je moet aanleren. We willen alle kinderen laten groeien. Dat begint door hen te leren zelf hun werkplek te zoeken, materiaal te pakken en op te ruimen. Jong geleerd is oud gedaan. Door ze eigenaar van hun eigen leerproces te maken laten we alle kinderen stralen. Dat helpt hen later ook in hun werkzame leven.’