Op montessorischool IKC De Trinoom gebruikt het team sinds januari 2022 de innovatieve LIST-methodiek om álle kinderen met plezier aan het lezen te krijgen. Boeken lezen staat bijna elke dag in alle groepen een halfuur op het programma. IB’er Leonie den Dekker: ‘We merken nu al dat oudere kinderen beter, met meer aandacht en vooral met veel meer plezier lezen.’
De landelijke wetenschappelijke visie op technisch lezen was en is in beweging. In 2020 startte het team van IKC De Trinoom daarom een grondige heroriëntatie op het leesonderwijs. Omdat het technisch lezen in school wisselende resultaten gaf, was er behoefte aan een andere aanpak. Uit het eigen onderzoek naar verschillende leesmethodes kwam de LIST-methodiek positief naar voren
LIST staat voor Lezen IS Top. Het is een methodeonafhankelijke benadering van leesonderwijs, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, die geschikt is voor voorbereidend, aanvankelijk én voortgezet lezen. Samen met een externe begeleider is het Trinoom-team in 2021 LIST gaan uitproberen in de onder-, midden- en bovenbouw. In januari 2022 zijn de collega’s na bouwgerichte bijscholing gestart in groep 3 tot en met 8. Twee leerkrachten volgen nu de cursus leescoördinator, zodat het leesonderwijs gemonitord wordt en het team zich steeds kan blijven ontwikkelen.
LIST is een paar maanden na de invoering in groep 3 tot en met 8 al een groot succes. Hoe dat kan? De kinderen zijn structureel een halfuur per dag volledig gefocust op lezen. Dat halfuur start met vijf minuten boekenbabbel of met een minilesje van de leerkracht, soms ook van een kind. Daarna gaan de startende lezers ‘hommelen’: in duo’s fluisterend lezen. Vanaf eind groep 4 lezen de kinderen 20 minuten zelfstandig stil. Het leeshalfuur wordt afgerond met een groepsgesprek, waarin de kinderen aan de hand van een creatieve verwerkingsvraag vertellen over wat ze hebben gelezen. Leesinterventies bij individuele kinderen doet de leerkracht tijdens de rondes, als de kinderen zelfstandig aan hun taken werken.
Sinds een aantal weken voor de zomervakantie van 2022 bieden de kleuterleerkrachten LIST ook aan in de groepen 1 en 2. Dat gebeurt thematisch. ‘Doel is dat kinderen het lezen vanuit hun eigen leesmotivatie ontwikkelen. Dat begint dus bij de kleuters’, legt Leonie uit. ‘Je wilt dat jonge kinderen boeken gaan beleven en ervan genieten. En dat ze goed en kritisch leren luisteren.’ Met LIST staan gedurende vier tot zes weken zo'n twaalf boeken binnen een thema centraal. Die worden gedurende één week meermaals voorgelezen, zodat kinderen het boek echt kunnen beleven. Ze leren op kleuterniveau de inhoud analyseren, verbanden zoeken en de verbinding leggen met hun leefwereld. De leerkracht haalt uit elk boek ook steeds een zin naar voren en daaruit een woord en een letter. Zo worden jonge kinderen doelgericht voorbereid op technisch lezen in groep 3.
IKC De Trinoom is een montessorischool. Een nieuwe leesmethodiek moet dan ook goed aansluiten bij deze onderwijsvisie, die uitgaat van de natuurlijke interesse van elk kind. Belangrijk hierbij is de positieve, oordeelvrije benadering van de kinderen in hun boekenzoek- en leesproces. Leerkrachten helpen de kinderen een volgend boek te kiezen. Samen bepalen ze de volgende ontwikkelstap. Dat past bij de montessorivisie op leren. Leonie: ‘De leerkracht helpt met gesprekjes over lezen en boeken, net zo lang tot een kind met plezier leest.’ Leonie en haar collega’s zien dat LIST ruimte biedt voor aanpassingen aan de onderwijsvisie. ‘Waar LIST bij de kleuters in principe werkt met voorlezen voor de hele groep, kiezen wij ervoor sommige kinderen gericht uit te nodigen. Montessori
Randvoorwaarde voor LIST is een rijke boekencollectie, met alle genres en alle stijlen. Leonie: ‘Een diepgewortelde wens van ons team, namelijk een bibliotheek op school, is in 2021 gerealiseerd. En dat was nodig, want door met LIST dat leesplezier aan te boren, maken kinderen veel meer leeskilometers.’
De Cito-resultaten op IKC De Trinoom laten zien dat deze innovatieve aanpak leidt tot meer dan gemiddelde groei bij veel kinderen. Leonie: ‘We zien dat deze aanpak aan alle functies raakt: cognitief, metacognitief en executief. Met LIST halen we de wereld binnen via boeken. We zien kinderen nieuwsgierig worden naar boeken en verhalen. Dat is duidelijk anders dan bij een kind dat moet lezen omdat dat op het programma staat. Het uiteindelijke effect is dat kinderen gemotiveerde lezers worden, die lezen voor hun plezier en om er iets van te leren.’