Maak nader kennis met het montessorionderwijs binnen OPOZ! Diane de Koster (41 jaar) en Fenneke Gout (35 jaar) zijn respectievelijk onder- en middenbouwleerkracht op IKC De Trinoom.
‘Ik vind dit oprecht het allerleukste onderwijs dat je kunt geven! De hele montessoriaanpak is alomvattend en fijn, ook de theorie erachter’, legt Diane enthousiast uit. ‘Ik vergeet nooit mijn eerste dag hier, toen viel de trinoom*. Ik wist echt niet hoe ik die blokjes weer in elkaar gestapeld moest krijgen tot de grote kubus. Er waren zoveel kinderen die wilden helpen. De wellevendheidlesjes, behulpzaamheid, de praktische levenslesjes zoals een kaarsje leren aansteken, een plantje verzorgen, wortel raspen, schenken, vegen en dergelijke, en de motorische ontwikkeling zijn een belangrijk aspect van ons onderwijs. Toen wist ik: dit wil ik. Ik ben meteen de montessori- en de praktijkopleiding gaan doen.’
‘Ik ben na één jaar regulier onderwijs terechtgekomen op IKC De Trinoom, toen nog Het Groene Hart’, vertelt Fenneke. ‘We hadden toen twee stromingen: montessori- en regulier onderwijs. Ik heb eerst een aantal jaar gewerkt binnen het reguliere onderwijs. Daarna heb ik de overstap gemaakt. Ik heb de montessoriopleiding gedaan en daarna ook de praktijkopleiding. Dé pedagogische uitspraak van Maria Montessori is: “Help mij het zelf te doen.” Daar sluit ik me bij aan.’
Fenneke: ‘Het grootste verschil met het reguliere onderwijs zit ’m voor mij in hoe we naar de kinderen kijken. We hebben kinderen vaak drie jaar in de klas. Dat maakt ook dat we in langere ontwikkelingslijnen denken. We hebben als collega’s zicht op die hele doorlopende lijn, van kleuter tot en met groep 8. Omdat je de kinderen zo lang en goed kent, weet je wel wie wanneer waar moet staan in zijn ontwikkeling en hoe een kind daar kan komen.’
Diane: ‘Ook als leerkracht maken we op een andere manier het verschil. We werken met materiaal dat speciale eigenschappen bevat, zodat het kind alleen de essentie ontdekt waarvoor het materiaal bedoeld is. Onze lesopbouw is anders: we kijken goed naar de kinderen en de groep en we werken met rondes. Je hoeft niet veel te vertellen, het materiaal spreekt voor zich. De materialen zijn uitnodigend. Ze komen in alle leerjaren terug: de roze toren, de bruine trap, het honderdbord, de trinoom, de geometrische lichamen en nog veel meer. Bij de trinoom ontwikkelen de kleuters hun ruimtelijk inzicht, terwijl de bovenbouw de inhoud berekent van de verschillende blokjes. We stimuleren voortdurend de zelfstandigheid van de kinderen. Zij kunnen veel meer dan wij denken.’
Fenneke: ‘Ondanks dat de materialen al honderd jaar geleden zijn ontwikkeld, was Maria Montessori haar tijd ver vooruit met haar visie op technologie. Ze heeft al vroeg beschreven dat er een tijd zal komen waarin mechanica een steeds grotere plek inneemt, en dat het belangrijk is om kinderen daarin te begeleiden. Wij spelen binnen het montessorionderwijs in op ICT, zoals met de digitale spellen van Montechsori, Blue-Bots en escaperooms rond digitale geletterdheid bij de grotere kinderen. Ook werken we met de iPad, chromebooks en het digibord.’
Diane: ‘Er is veel rust bij de kleuters. Je hebt je planning, maar je kunt meebewegen door in te spelen op de behoefte van de groep. In mijn groep zijn nu géén vaste plekken meer, zodat de kinderen zelf kunnen bepalen met wie ze willen werken, of juist liever alleen. Met dit veranderproces ben ik lange tijd bezig geweest.’ Fenneke: ‘Kinderen zitten in de middenbouw in een vast groepje en kunnen bijvoorbeeld samen werken op een kleedje. In de hele school kun je een intellectuele wandeling maken, dus de kinderen kunnen ook leren in een andere bouw.’
Fenneke: ‘We kunnen het niet altijd doen zoals Maria Montessori het had bedacht, want de inspectie wil bepaalde resultaten zien aan het einde van groep 8. In de midden- en bovenbouw hebben we daarom ook methodische lessen voor bijvoorbeeld spelling. We bieden met deze mix goed onderwijs en ik denk dat we daarvoor, met onze achtergrond, meer mogelijkheden hebben dan het reguliere onderwijs. Deze manier van werken vraagt om een heleboel regels en afspraken. Er is in zekere zin vrijheid, maar wel binnen bepaalde grenzen. We noemen dat: vrijheid in gebondenheid.’
Diane: ‘We zijn nu de enige montessorischool binnen OPOZ. Ik volg mijn specialistische cursussen extern. Het is leuk om collega’s te spreken, zoals bij een cursus leescoördinatie of hoogbegaafdenonderwijs voor kleuters. Ik deel dan graag tips over onze aanpak en materialen met de anderen.’ Fenneke: ‘Veel scholing is gericht op regulier onderwijs, maar we zijn eraan gewend om oefeningen en werkjes om te vormen naar onze didaktiek.’
* Een trinoom bestaat uit kleine gekleurde blokjes die samen een grotere kubus vormen.